Nguyễn Minh Đức, Nguyễn Hữu Phúc, Lại Anh Dũng, Nguyễn Thu Thảo, Trần Cẩm Ly, Hoàng Thảo Ngân[1]

Việc thực thi các cam kết quốc tế và triển khai các hoạt động giảm thiểu khí thải nhà kính và phát triển thị trường carbon là nhiệm vụ và xu thế tất yếu trên thế giới ngày nay. Chính phủ Việt Nam đã cam kết thị trường carbon sẽ bắt đầu hoạt động thử nghiệm vào năm 2025 và chính thức đi vào hoạt động vào năm 2028. Trong bối cảnh đó, Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia dẫn đầu trong việc thí điểm và xây dựng thị trường tín dụng carbon. Bài viết tìm hiểu những kinh nghiệm về việc xây dựng thành công thị trường carbon từ các quốc gia, cụ thể là Trung Quốc. Từ đó, bài viết đề xuất một số giải pháp khả thi từ kinh nghiệm thí điểm thị trường carbon của Trung Quốc, song song với việc triển khai hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm định (MRV) để đảm bảo hoạt động thị trường vận hành thông suốt theo quy định pháp luật, hướng tới việc xây dựng một thị trường carbon chính thức.

Từ khóa: Thị trường carbon, Biến đổi khí hậu, COP, Phát thải khí nhà kính

1. Giới thiệu

Sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu do khí thải nhà kính đã dẫn đến các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt. Liên Hợp Quốc đã phản ứng bằng các thỏa thuận như Nghị định thư Kyoto, đặt ra mục tiêu giảm thải khí và đưa ra giao dịch carbon. Điều này thúc đẩy thị trường carbon toàn cầu và dẫn đến các thị trường quốc gia.

EU đã thiết lập hệ thống giao dịch khí thải đầu tiên vào năm 2005, và khi các sáng kiến xanh đạt được, cần có luật pháp vững chắc để thương mại quốc tế bền vững. Thủ tướng Chính phủ Việt Nam nhấn mạnh hành động vì khí hậu tại COP26, nêu bật tầm quan trọng chiến lược của thị trường carbon vì cả lý do môi trường và kinh tế. Việt Nam đã vạch ra lộ trình cho thị trường carbon thử nghiệm vào năm 2025 và triển khai toàn diện vào năm 2028, phù hợp với các mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Mặc dù có kinh nghiệm trong các dự án thị trường carbon trên thế giới, nhưng vẫn còn những thách thức trong việc hoàn thiện các quy định và phát triển thị trường nội địa.

Để giải quyết những thách thức này, Việt Nam có thể học hỏi từ các mô hình thành công, đặc biệt là từ quốc gia châu Á tương đồng như Trung Quốc. Bài báo nhằm mục đích rút ra những bài học kinh nghiệm từ kinh nghiệm của họ để cung cấp thông tin cho chiến lược phát triển thị trường của Việt Nam và rút ra bài học cho Việt Nam.

2. Phương pháp nghiên cứu

2.1. Phân tích nghiên cứu

Để nghiên cứu các bài học cho Việt Nam trong việc phát triển thị trường tín dụng carbon, nhóm tác giả thu thập thông tin từ các bài nghiên cứu và tài liệu liên quan đến các quốc gia và tổ chức có thị trường carbon đã được thiết lập, tập trung vào Trung Quốc như nghiên cứu điển hình do chúng có liên quan đến giai đoạn thị trường hiện tại và tương lai của Việt Nam. Trung Quốc đã triển khai thị trường thử nghiệm bằng cách thí điểm các ngành công nghiệp ở các thành phố được chọn trước khi thiết lập thị trường chính thức sau năm 2021. Việt Nam có thể rút ra bài học từ cách tiếp cận theo giai đoạn của Trung Quốc, bắt đầu với các dự án thí điểm trong ngành trước khi chuyển sang thị trường chính thức. Sử dụng phương pháp mô tả, nghiên cứu so sánh để nghiên cứu tình huống (Hollweck, 2016). Nghiên cứu tình huống so sánh bao gồm việc phân tích và tổng hợp các điểm tương đồng, khác biệt và mô thức giữa hai hoặc nhiều trường hợp có cùng mục tiêu hoặc trọng tâm nghiên cứu (Goodrick, 2014).

2.2. Phân tích mô hình SWOT

Nghiên cứu này áp dụng mô hình SWOT để phân tích tình hình hiện tại của Việt Nam trong việc áp dụng thị trường carbon, so sánh với Trung Quốc. Thông tin được thu thập từ các nguồn đáng tin cậy, bao gồm báo cáo thống kê và các nghiên cứu của các tổ chức quốc tế và địa phương. Phân tích này xác định các điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của Việt Nam, cung cấp cái nhìn toàn diện về bức tranh kinh tế, chính trị, xã hội và môi trường của đất nước. Các phát hiện này là cơ sở để xây dựng các chiến lược phát triển bền vững và định hướng tương lai của Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu năng động.

3. Kết quả nghiên cứu

3.1. Thị trường Carbon Trung Quốc

Trung Quốc, một quốc gia phát thải khí nhà kính lớn, đã ưu tiên đạt đỉnh phát thải và trung hòa carbon. Để đạt được các mục tiêu này, chính phủ đang phát triển một thị trường carbon. Sáng kiến này nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của Trung Quốc trên thị trường toàn cầu, thúc đẩy hội nhập kinh tế, năng lượng xanh và quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh, đồng thời giảm phát thải.

Chi tiết bài viết tại đây

[1] Nhóm tác giả lớp Tài chính Tiên tiến 63A - Viện Đào tạo Tiên tiến, Chất lượng cao và POHE, Đại học Kinh tế Quốc dân.