Phòng Nghiên cứu Năng lượng

Tóm tắt: Bài viết tập trung giải quyết vấn đề thiếu hụt kiến thức và kỹ năng ứng phó biến đổi khí hậu (BĐKH) trong ngành Công Thương thông qua quy trình xây dựng tài liệu và tổ chức tập huấn bài bản. Dựa trên kết quả khảo sát nhu cầu từ 14 Sở Công Thương, 9 Trường và 51 Doanh nghiệp, nhóm nghiên cứu đã thiết kế khung chương trình chuẩn hóa gồm 4 chuyên đề cốt lõi: cơ sở khoa học, chính sách pháp luật, giải pháp thích ứng và giảm nhẹ,,. Hiệu quả của chương trình được kiểm chứng qua 03 khóa đào tạo thực tế tại ba miền với 126 học viên, ghi nhận mức độ hài lòng cao về nội dung (73%) và chất lượng giảng viên (70,6%). Kết quả nghiên cứu không chỉ khẳng định tính cấp thiết của việc nâng cao năng lực mà còn chỉ ra những bài học kinh nghiệm về thời lượng đào tạo và phương thức truyền thông để tối ưu hóa hiệu quả ứng phó BĐKH trong tương lai,

Từ khóa: Biến đổi khí hậu, Ngành Công Thương, Tăng cường năng lực, Tập huấn, Giảm nhẹ phát thải khí nhà kính.

1. Đặt vấn đề

Biến đổi khí hậu đang tác động mạnh mẽ đến Việt Nam nói chung và ảnh hưởng sâu sắc đến ngành Công Thương nói riêng. Các hiện tượng cực đoan như lũ lụt, hạn hán và nắng nóng không chỉ gây gián đoạn chuỗi cung ứng, làm hỏng cơ sở hạ tầng mà còn gia tăng chi phí vận hành và logistics,. Bên cạnh các rủi ro vật lý, ngành Công Thương còn đối mặt với rủi ro chuyển đổi từ các quy định về carbon và thay đổi thị hiếu tiêu dùng hướng tới sản phẩm xanh.

Mặc dù Chính phủ đã phê duyệt chiến lược quốc gia về BĐKH giai đoạn đến năm 2050 (Quyết định 896/QĐ-TTg), thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp trong ngành vẫn chưa nắm vững hoặc chưa áp dụng hiệu quả các giải pháp ứng phó do thiếu kiến thức và kỹ năng cần thiết. Việc tổ chức các khóa tập huấn là cấp thiết nhằm nâng cao nhận thức, cập nhật chính sách và trang bị kỹ năng thực tiễn về giảm nhẹ và thích ứng với BĐKH, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững.

2. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện qua các bước quy trình khoa học sau:

2.1. Khảo sát và đánh giá nhu cầu Nhóm nghiên cứu đã rà soát và lập danh sách khảo sát 03 nhóm đối tượng mục tiêu.

Kết quả thu được bao gồm phản hồi từ 14 Sở Công Thương (27 cá nhân), 09 Trường thuộc Bộ (22 cá nhân) và 51 Doanh nghiệp (107 cá nhân) thông qua phiếu khảo sát online,. Nội dung khảo sát tập trung vào hoạt động ứng phó hiện tại, những thuận lợi, khó khăn và mong muốn cụ thể về nội dung đào tạo.

2.2. Xây dựng tài liệu và khung chương trình

Dựa trên kết quả khảo sát, nhóm tác giả đã xây dựng khung chương trình và biên soạn bộ tài liệu gồm 04 chuyên đề chính, bao quát từ cơ sở khoa học, chính sách đến các giải pháp kỹ thuật thích ứng và giảm nhẹ. Tài liệu được biên soạn, rà soát, tổ chức hội thảo nghiệm thu và chỉnh sửa theo ý kiến hội đồng thẩm định để đảm bảo tính khoa học và thực tiễn.

2.3. Tổ chức thực nghiệm và đánh giá

Ba khóa tập huấn đã được tổ chức tại Đà Nẵng, Cần Thơ và Hải Phòng với phương pháp kết hợp thuyết trình, thảo luận nhóm và thực hành. Sau mỗi khóa học, Ban tổ chức thực hiện khảo sát đánh giá hiệu quả dựa trên các tiêu chí về nội dung, giảng viên, cơ sở vật chất và công tác tổ chức.

3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận

3.1. Kết quả khảo sát nhận thức và nhu cầu tập huấn

Kết quả khảo sát cho thấy 100% cá nhân đều có nhu cầu cao về đào tạo, do các hoạt động ứng phó BĐKH tại đơn vị chưa được chú trọng đúng mức.

Đối với Sở Công Thương: Quan tâm đến hướng dẫn lồng ghép kiến thức ứng phó BĐKH vào chiến lược, quy hoạch địa phương và các giải pháp tài chính. Hình thức ưa thích là trực tiếp (48,2%) hoặc kết hợp (40,7%) trong thời gian 02 ngày,.

Đối với Trường thuộc Bộ: Tập trung vào xu hướng phát triển công nghệ và lồng ghép kiến thức vào chương trình đào tạo. 63,6% mong muốn học trực tiếp,.

Đối với Doanh nghiệp: Nhu cầu lớn nhất là các hướng dẫn kỹ thuật giảm phát thải khí nhà kính trong sản xuất và cơ chế thị trường carbon.

3.2. Xây dựng Khung Chương trình và Tài liệu tập huấn

Dựa trên nhu cầu trên, Khung chương trình được thiết kế với 4 chuyên đề cốt lõi:

Kiến thức chung về cơ sở khoa học của BĐKH.

Chính sách ứng phó BĐKH của Thế giới và Việt Nam.

Các giải pháp kỹ thuật thích ứng (đánh giá tác động, quy hoạch, công nghệ tiên tiến),.

Các giải pháp kỹ thuật giảm nhẹ (kiểm kê khí nhà kính, tiết kiệm năng lượng, năng lượng tái tạo),.

Tài liệu đã được hoàn thiện sau khi tiếp thu ý kiến hội đồng, bổ sung vai trò doanh nghiệp, phân tích thực trạng phát thải và các ví dụ điển hình về kiểm kê khí nhà kính,.

3.3. Tổ chức các khóa tập huấn trên 3 miền Bắc, Trung, Nam

Chương trình đã tổ chức thành công 03 khóa tập huấn với tổng số 126 học viên tham gia:

Miền Trung (Đà Nẵng): Dành cho Sở Công Thương, diễn ra trong 1,5 ngày với 46 học viên (kết hợp trực tiếp và online).

Miền Nam (Cần Thơ): Dành cho Doanh nghiệp, diễn ra trong 01 ngày với 40 học viên.

Miền Bắc (Hải Phòng): Dành cho Trường thuộc Bộ, diễn ra trong 01 ngày với 40 học viên.

3.4. Phân tích kết quả khảo sát, đánh giá sau khóa tập huấn

Kết quả đánh giá từ 126 phiếu khảo sát cho thấy mức độ hài lòng cao:

Nội dung và tài liệu: 73% rất hài lòng. Học viên đánh giá tài liệu có tính thực tiễn và ứng dụng cao.

Chất lượng giảng viên: 70,6% rất hài lòng về kiến thức và phương pháp truyền đạt.

Công tác tổ chức: 73,01% rất hài lòng về sự chuyên nghiệp và hỗ trợ của Ban tổ chức.

Hơn 75% học viên cho biết đã có thể đưa ra kế hoạch triển khai ứng phó BĐKH tại đơn vị mình sau khóa học.

4. Đánh giá kết quả thực hiện

4.1. Hiệu quả đạt được Chương trình đã đạt được mục tiêu kép: nâng cao nhận thức và trang bị kỹ năng thực tiễn.

Về nhận thức: Cung cấp kiến thức nền tảng và cập nhật chính sách pháp luật mới nhất cho 126 học viên.

Về kỹ năng: Học viên nắm được các giải pháp kỹ thuật, tài chính để áp dụng vào thực tế sản xuất kinh doanh và định hướng chiến lược.

Về tác động xã hội: Góp phần thực hiện Kế hoạch quốc gia về ứng phó BĐKH giai đoạn 2021-2030, thúc đẩy giảm phát thải và tăng trưởng xanh.

4.2. Khó khăn và hạn chế Bên cạnh thành công, quá trình thực hiện còn tồn tại một số hạn chế:

Kiến thức nền tảng không đồng đều: Một số học viên thiếu kiến thức về tài chính khí hậu hoặc kỹ thuật chuyên sâu, ảnh hưởng đến tốc độ tiếp thu.

Thời lượng và hình thức: Thời gian tập huấn (1-1,5 ngày) còn hạn chế đối với các nội dung chuyên sâu. Hình thức kết hợp online tại một số lớp làm giảm sự tương tác trực tiếp.

Kênh quảng bá: Chủ yếu dựa vào thư mời trực tiếp, chưa tận dụng tốt các kênh truyền thông số để tiếp cận doanh nghiệp nhỏ.

5. Kết luận và kiến nghị

Nhiệm vụ "Xây dựng tài liệu và tập huấn tăng cường năng lực ứng phó với biến đổi khí hậu cho các đối tượng ngành Công Thương" đã hoàn thành tốt các mục tiêu đề ra. Việc chuẩn hóa tài liệu và tổ chức tập huấn bài bản đã giúp nâng cao năng lực thực tế cho Sở Công Thương, Doanh nghiệp và các Trường thuộc Bộ.

Để nâng cao hiệu quả trong tương lai, cần cải tiến thời lượng đào tạo cho các nội dung chuyên sâu, tăng cường các bài tập tình huống thực tế và mở rộng kênh truyền thông để thu hút đa dạng đối tượng tham gia. Những nỗ lực này sẽ đóng góp thiết thực vào mục tiêu phát triển bền vững và cam kết giảm phát thải của Việt Nam.

Tài liệu tham khảo

1. Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương (2025). Báo cáo tổng kết nhiệm vụ: Xây dựng tài liệu và tập huấn tăng cường năng lực ứng phó với biến đổi khí hậu cho các đối tượng ngành Công Thương. Bộ Công Thương.
2. Thủ tướng Chính phủ (2022). Quyết định số 896/QĐ-TTg ngày 26/7/2022 phê duyệt Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050.
3. Các văn bản pháp luật và chính sách về ứng phó biến đổi khí hậu của Việt Nam và Thế giới (tài liệu được tổng hợp trong Chuyên đề 2 của Khung chương trình đào tạo).